Duurzaam ontwerp: verbetering van het dagelijks leven
Tegenwoordig omarmt de designwereld meer dan ooit de "groene" en "betekenisvolle" productie. Het concept stamt uit de jaren 1920, toen de visionaire Amerikaanse architect R. Buckminster Fuller voorstander was van "minder is meer" en dat ontwerp "anticiperend" zou moeten zijn om wereldproblemen op te lossen.
"Voor zowel consumenten als makers groeit de belangstelling voor‘ het duurzame ’elk jaar ', zegt Franck Millot, directeur van de jaarlijkse Paris Design Week - een belangrijke showcase van de nieuwste trends in wereldwijde meubels en decoratie.
"Een ontwerper maakt niet alleen mooie objecten, hij denkt ook in termen van verbetering van het dagelijks leven", voegde hij eraan toe.
De Franse architect en ontwerper Patrick Nadeau, een pionier op het gebied van stedelijke hangende tuinen en op planten gebaseerd ontwerp, is typerend voor deze manier van denken.
"Planten, plantaardig materiaal, met hun kleuren, hun materie, hun doorschijnendheid, ze helpen bewustzijn te creëren, een levend, evoluerend kader", zei hij.
Nadeau kreeg lof voor een milieuvriendelijk sociaal woningbouwproject in Reims, hoofdstad van de Champagne.
Ondanks strikte budgetbeperkingen waren de huizen allemaal gemaakt van hout en opgenomen planten en hellende aarden muren - evenals een optimale oriëntatie - om de thermische isolatie, verlichting en harmonie met de natuur te verbeteren.
Energietransitie
De ideeën van Fuller raakten de oliecrisis van de jaren zeventig. Het embargo dat de Organisatie van de Petoleum-exporterende landen op geïndustrialiseerde landen sloeg vanwege de Amerikaanse betrokkenheid bij de Arabisch-Israëlische Oorlog van 1973, verminderde plotseling de voorraden.
Als gevolg hiervan begonnen deze naties hun afhankelijkheid van olie te heroverwegen. Voor Nadeau is de post-olie "energietransitie" ook een verantwoordelijkheid voor ontwerpers en architecten.
"We moeten deze vragen omarmen, zo niet, dan leggen we ons neer bij oude normen in plaats van na te denken over nieuwe manieren van leven."
Iemand die de uitdaging is aangegaan, is Kartell, het high-end Italiaanse ontwerpbureau dat kunststoffen al 70 jaar hooghoudt als "vector" van moderniteit. In april lanceerde het zijn eerste "biologisch afbreekbare" stoel gemaakt van plantaardig afval en micro-organismen.
"Met zo'n ecodesign kun je produceren zonder te vernietigen, het maakt deel uit van onze strategie voor de toekomst", vertelde Kartell-president Claudio Luti aan het Franse dagblad Le Monde.
De overstap omvat vaak een hightech herinterpretatie van eeuwenoud plantaardig materiaal zoals linnen stof van vlas, hennep, jute, zeewier en vetiver, een gemakkelijk te weven vezelige wortel die veel voorkomt in Madagaskar en nu veel gevraagd is in Europa en de Verenigde Staten.
Eeuwen geleden werd resistent linnen in opeenvolgende lagen geperst om bepantsering te maken voor Alexander de Grote en schilderdoek voor de grote meesters van de wereld.
Tegenwoordig wordt het gemengd met hars om snowboards, stoelen, helmen en autodeuren te produceren - een milieuvriendelijke vervanging voor producten die ooit afhankelijk waren van fossiele brandstof op basis van koolstof en plastic op basis van glasvezel. Evenzo wordt taaie jute gebruikt om de stevige rompen van boten te produceren.
Andere materialen vinden een tweede - vaak classieler - leven door 'upcycling', een beweging om oude of afgedankte objecten opnieuw te gebruiken, zodat ze niet bijdragen aan de afvalmassa van de wereld.
Een specialist op de Paris Design Week was een Nederlands bedrijf met het motto 'from waste to wonderful'. Called Rescued, het biedt alles, van papieren kroonluchters gemaakt van drukkerijafval tot stoelkussens gemaakt van oude dekens.
Luxe bedrijven zijn ook meegegaan in de trend, zoals Hermes wiens laboratorium "Petit h" zijn high-end restjes recyclet voor wederverkoop als mokhouders, armbanden, zelfs lederen pinwheels.
Een Franse ontwerper voegt moderne toeters en bellen zoals wifi en bluetooth toe aan grote oude vintage radio's.
Traag ontwerp
Naast 'upcycling' is tegenwoordig ook een ander mantra 'Slow Design' - dat is afgeleid van de Slow Food-beweging - 'een holistische, duurzame benadering die het langetermijnvoordeel van producten en hun impact op het welzijn van consumenten en de planeet ”, aldus Design Week-directeur Millot.
Met "Slow Design", "is er hernieuwde interesse in ouderwetse knowhow en vakmanschap, objecten met een geschiedenis, waar een menselijk tintje en een verlangen naar redelijke consumptie", zei hij.
Millot geeft toe dat het preken van ecologie in wat in feite een productgestuurde verkoopsector is, tegenstrijdig kan zijn, maar zegt dat hij vindt dat de jonge generatie ontwerpers zich meer “bewust is van de belangen”.
Het gaat onder meer om de Franse industrieel ontwerper Julien Phedyaff, die in 2014 een wasmachine met de naam "Unbreakable" creëerde, die hem de prestigieuze James Dyson-prijs opleverde, genoemd naar de Britse uitvinder die vooral bekend staat om zijn stofzuigers.
De machine is ontworpen om een halve eeuw mee te gaan en wordt geleverd in een kit die in elkaar kan worden gezet en uit elkaar kan worden gehaald wanneer onderdelen moeten worden vervangen of gerepareerd - Phedyaffs directe uitdaging voor "geplande veroudering" in hightech artikelen en huishoudelijke apparaten waarvan fabrikanten vaak worden beschuldigd van opzettelijk de levensduur van hun producten beperken.
Twee jaar later zoekt hij partners om zijn product te commercialiseren.
