Sri Astari Rasjid: Kebaya Diaries

De visie op hedendaagse kunst die wordt geïnspireerd door cultuur en traditie is een bijzonder kenmerk van hedendaagse kunst in onze regio Zuidoost-Azië. In 2012 was ‘The Collectors Show: Chimera’ in het Singapore Art Museum (SAM) met kunstwerken van Aziatische kunstenaars verzameld door Aziatische verzamelaars een belangrijke eye-opener; een soortgelijk sentiment werd ook uitgedrukt door Tan Boon Hui (toenmalig directeur van SAM). Boon Hui wees op dit kenmerk voor hedendaagse kunst in Azië, waar elementen uit de volkstaal, geschiedenis en schoonheid geldige elementen zijn in de hedendaagse kunst.

De Indonesische kunstenaar Sri Astari Rasjid (° 1953) was kennelijk vergevorderd in tijd en visie toen ze zich zo'n drie decennia geleden begon te verdiepen in haar inheemse Javaanse cultuur. Terwijl ze probeerde de betekenislagen in de Javaanse cultuur waarin ze werd geboren opnieuw te lezen en te herinterpreteren, keek ze ernaar met een persoonlijke visie doordrenkt van de steeds evoluerende geest van die tijd. Daarbij heeft ze een nieuwe wind in haar cultuur geblazen, waardoor een typische artistieke taal is ontstaan ​​die helemaal van haar is.

Haar recente overzichtstentoonstelling 'Yang Terhormat Ibu' (Beste moeder) in het Cultureel Centrum van de Gajah Mada Universiteit in Yogyakarta, die van 27 februari tot 5 maart 2016 werd gehouden, bood een diepgaande blik op de meest opvallende werken van de kunstenaar, met de nadruk hoe ze het verleden vloeiend verbindt met het heden, het autobiografische met de problemen die in de wereld van vandaag heersen, terwijl ze de spanning tussen de mannelijke en vrouwelijke krachten onderzoekt met schilderkunst, beeldhouwkunst, installatiekunst, fotografie, videomapping, dans en gezang.

Een gevoel van urgentie is voelbaar omdat haar werken wijzen op de betekenis van het culturele en het spirituele in een tijd waarin stedelijkheid en de toestroom van sociale media en de mix van mondiale stemmen de innerlijke stem van de mensheid dempen. Dit was nog schrijnender op de openingsavond van de show, toen ze (in het Javaans) boven een kegel van een meter hoog scandeerde met een videomapping van een exploderende Mt. Merapi, die de innerlijke stem uitstraalt als een baken te midden van de drukte van onze hedendaagse wereld.

Het was de introductie van haar nieuwste creatie, de 'Tari Garba' (Dans van de baarmoeder), een eigentijdse kijk op een heilige dans, en uitgevoerd in de Pendapa (haar werk voor de Biënnale van Venetië 2013), het legde de nadruk op het belang van het verleden en het heden als geheel, en op het geloof in de vrouwelijke energie, met de nadruk op de baarmoeder als de bron van de mensheid en alle creatieve activiteiten.

Het lezen van Sri Astari's oeuvre is als het voelen van de hartslag van haar leven en de relatie met het momentum van de natie, aangezien haar werken gebaseerd zijn op het leven zoals ze het heeft ervaren.

Maar het is de kebaya, de traditionele blouse van de vrouw, die ze droeg sinds ze een klein meisje was en een fundamenteel onderdeel van haar leven werd dat uiteindelijk in haar oeuvre naar voren kwam als een onthullende barometer van stemming en veranderende situaties. In 1998, toen de verwarrende politieke situatie en de massale verkrachtingen het land troffen en de kuisheidsgordel in omloop kwam, vond ze dat het canvas onvoldoende was om de kwestie uit te drukken. Ze creëerde haar eerste ooit grootschalige sculptuur van de kebaya. Door mooie verschijningen aan te duiden en harde realiteiten te verbergen zoals in het echte leven, maakte ze de kebaya sculptuur ziet er prachtig uit, en het ondergoed is verfijnd, maar gebruikt koud en hard staal als materiaal. En noemde het cynisch 'Prettified Cage' (hieronder).

Haar tweede grote schaal kebaya ‘Abandoning Virility’ (2002) overpeinst leven en dood, en de misvatting van doen geloven. Om de pijn en het lijden te visualiseren die een vrouw vaak moet verdragen, vormden gefragmenteerde lichaamsdelen, miniatuurbloemen, vrouwelijke attributen en toiletartikelen de verfraaiing van de kebaya. Geplaatst tegen een achtergrond van Javaanse geschriften op een roestvrijstalen scherm met een paarse vorm van de vagina die zich van boven uitstrekt en onder het onderste deel uitkwam, werd het een spannende mix van pijn en schoonheid.

In 2011 hinderden negatieve energieën haar gemoedsrust. Daarna keerde ze terug naar het idee van amulet of jimat, om haar ziel te beschermen, en maakte niet één, maar vijf kebayas, gemaakt van grijs aluminium, en noemde de installatie 'Armours for the Soul'. Ondanks het harde materiaal beheert ze zachte, vloeiende en elegante lijnen, wat duidt op een vrouwelijke kijk op harde realiteiten.

Eind 2015, toen een nieuw tijdperk in het land was aangebroken met de nieuw verkozen president Jokowi, en haar aanstelling als eerste vrouwelijke ambassadeur met een artistieke achtergrond op handen was, creëerde ze ‘Armor for Change’, de 3,5 meter hoge kebaya sculptuur voor de 'ENVISION'-tentoonstelling in Singapore, waar het tot eind april 2016 buiten Fullerton Bay Hotel te zien was. Eenvoudig, los en zonder de gebruikelijke lichaamsversierende eigenschappen, de enorme vlinderbroche zou de verandering in haar persoonlijke leven aanduiden en het land. President Jokowi had een ongekend aantal van vier vrouwelijke ministers aangesteld.

Haar tassen zijn ook een blijvende metafoor geweest om haar mening of visie uit te werken. Net als twee kanten van een muntstuk dragen de kunstwerken twee tegengestelde kenmerken van het leven, zoals ‘La Vie en Rose’ aan de ene kant en ‘La Vie en Noire’ aan de andere kant. Evenzo is er nog een tas met ‘Holy’ aan de ene kant en ‘Shit’ aan de andere kant.

In haar retrospectief keert de Kelly-tas terug in een gigantisch formaat en geeft het nu aan als garba (Javaans woord voor baarmoeder) gepresenteerd als ‘Home’, waaromheen keramische schalen in de vorm van vagina's verspreid liggen. Terwijl het huis suggereert als de plaats waar de mensheid begon, is het nog steeds een Kelly-tas die de kritische kwestie van consumentisme markeert die voortkomt uit aardse verlangens.

De installatie van gebedskralen, genaamd 'Eling' (Pas op) valt zeker op als een diepgaand inzicht in de menselijke psyche van vandaag, aangezien elke gebedskraal een tekst in het Javaans draagt ​​die waarschuwt voor dergelijke kenmerken zoals oneerlijkheid, corruptie, leugens, gezeur en dergelijke.

In sommige gevallen kan haar werk vol humor en plezier zijn. In het schilderij ‘Formula # 1 Perempuan Kuat’ bootst ze de populaire Jamu Kuat Lelaki (een mannendrankje) na, een vorm van kruiden Viagra. Gekleed in traditionele Javaanse herenoutfit met fris roze als dominante toon, en afbeeldingen van kleine raceauto's op de achtergrond, kleine gesluierde vrouwenhoofden op de sarong en het gezicht gemarkeerd door haar eigen gelaatstrekken, het is een hilarische versie van een serieuze thema. Evenzo toont haar schilderij ‘Petruk Can Do Everything Superman Can Do’, Petruk, een van de Punakawan-personages in wayang-verhalen (een soort manusje-van-alles) in een vrouwelijke gedaante, die vrouwen suggereert als de beschermers van de mensheid.

Sri Astari Rasjid heeft veel tentoongesteld, zowel lokaal als internationaal, waaronder Singapore, Peking, Spanje, Moskou, Rome en op de prestigieuze 55ste Biënnale van Venetië. Ze studeerde kort Engelse literatuur aan de Universiteit van Indonesië en studeerde mode in Londen. Ze verbeterde haar kunstopleiding en technische vaardigheden aan de University of Minnesota, USA (1987) en het Royal College of Art in Londen (1988). Ze ontving de Philip Morris Art Awards VI Indonesia (1999). In 1999 was ze een van de winnaars van de Winsor and Newton Millennium Painting Competition.

Sinds maart 2016 is ze in dienst getreden als ambassadeur van Indonesië voor Bulgarije, Macedonië en Albanië. Haar creatieve ervaring als kunstenaar en de cultuur van haar land zullen ongetwijfeld doorschijnen in haar diplomatieke carrière.

Verhaalcredits

Tekst door Carla Bianpoen

Dit artikel is voor het eerst gepubliceerd in Art Republik.