Focus: kunstenaar Eko Nugroho
Eko Nugroho is een van de meest succesvolle hedendaagse kunstenaars van Indonesië. Bekend om de speelse street art-vibes in zijn werken, creëert hij fantasierijke landschappen gevuld met komische figuren en objecten die op slimme wijze lokale beelden combineren met een wereldwijde esthetiek. Meestal vergezeld van pittige slogans, brengen zijn kunstwerken zijn observaties en kritiek over het dagelijkse leven in Indonesië over.
Eko is afgestudeerd aan de schildersafdeling van Institut Seni Indonesia (ISI) in Yogyakarta en werkt in een breed scala aan media, waaronder muurschilderingen, wandtapijten, sculpturen, poppenspel en video, die gewild zijn in galerijen en veilingen, en regelmatig worden gezien op biënnales en musea.
Eko zet zich in zijn praktijk in voor straatkunst. Vorig jaar nam hij deel aan het Perth street art festival ‘Public’, waarvoor hij het werk ‘Moving Landscape’ creëerde. “Voor mij stimuleert street art ideeën, technieken en het karakter van mijn werk. De voorwaarden om op straat te werken zijn niet als werken in een galerie of atelier. We moeten ons aanpassen aan allerlei situaties, zoals het weer, voorbijgangers, het milieu, onze uitrusting en de technieken die beschikbaar zijn om een werk te maken ”, zegt Eko. “De noodzaak om met het publiek samen te werken bij het werken op straat heeft een grote impact gehad op mijn werk. Veel van mijn werk en mijn processen beginnen bij gesprekken met het publiek. ”
Eko's oprichting als straatartiest heeft zijn carrière goed gediend. De afgelopen jaren heeft hij solo-shows gehad in galeries in binnen- en buitenland, zoals bij Arario Gallery in Seoul en Arndt Gallery in Berlijn. Zijn werken worden ook in de schijnwerpers gezet bij grote kunstevenementen, zoals op de Biënnale van Lyon in 2009, met een uitgestrekte muurschildering aan de buitenkant van de Sucrière, de belangrijkste locatie van de biënnale; of meer recentelijk met de installatie ‘Lot Lost’ op Art Basel Hong Kong 2015 in de sector Encounters, waarin grootschalige werken te zien zijn. Eko's werken bevinden zich ook in belangrijke collecties, zoals die van National Gallery of Victoria, Melbourne, Singapore Art Museum, Musée d'Art Moderne de la Ville de Paris, evenals de Guy & Myriam Ullens Foundation, onder anderen.
Buiten de kunstwereld heeft Eko aan projecten gewerkt met merken als Louis Vuitton en IKEA. In 2013 benaderde Louis Vuitton hem om samen met straatartiesten te werken aan een ontwerp voor hun tweede sjaalcollectie. Eko zei gemakkelijk ja tegen de uitdaging. "Het had het potentieel om een nieuwe kritische dialoog te openen en een grote kans te bieden voor mijn eigen carrière als beeldend kunstenaar, die tot dan toe voornamelijk binnen de kunstwereld werkte", zegt Eko.
Voor de samenwerking werd Eko's kunstwerk ‘Republik Tropis’, een kleurrijke C-vormige verzameling van zijn favoriete symbolen en patronen, waaronder maskers, ogen, peulen en ranken, gedrukt op een zijden sjaal en verkocht in de boetieks van het luxe merk wereldwijd. De expositie introduceerde Eko bij een breder publiek en gaf hem tegelijkertijd een voorproefje van werken in de modewereld.
In 2015 was Eko een van de 12 straatartiesten die een poster voor IKEA maakte. Het werk bevatte een gemaskerde figuur die een T-shirt droeg met de woorden ‘Salty Tolerance’, om mensen aan te moedigen meer begrip te krijgen in wat de kunstenaar ziet als een steeds intolerantere wereld.
Originele, humoristische woordspelingen maken deel uit van wat Eko's werken verfrissend en gedenkwaardig maakt. Eko merkt het belang van woorden op om zijn bedoelingen binnen zijn kunstwerken over te brengen. 'Veel van mijn werk speelt met taal. Het kunnen woordspelingen, uitdrukkingen of eenvoudige zinnen zijn die op een eenvoudige, komische of leuke manier een kritische dialoog openen ”, zegt Eko. "‘ Salty Tolerance ’is als een verzoek aan het publiek, of bijna een pleidooi. Dit lijken misschien grappige zinnen, maar ze zijn erg kritisch, ook al zijn ze zacht door de toepassing van humor. ”
In hetzelfde jaar organiseerde Eko een solotentoonstelling in Komunitas Salihara in Jakarta - zijn eerste in Indonesië in een paar jaar. Met de toepasselijke titel ‘Landscape Anomaly’ is het typisch Eko. Gedeeltelijk sciencefiction en deels cartoon, buitengewone hybride wezens en objecten worden gemaakt in verschillende media, van muurschildering tot installatie, en creëren een synergetisch verhaal met zijn kenmerkende symbolen: krabben als symbolen van corruptie, diamanten die welvaart aangeven en zwaarden die geweld vertegenwoordigen.
Vooral het masker bevolkt veel van zijn kunstwerken en is een belangrijk symbool in Eko's representatie en kritiek op de apathie die hij ziet in de post-Reformasi-generatie. Eko zegt: "Je hebt overal toegang toe met alleen je gsm, maar tegelijkertijd ben je alleen de consument, je hebt niet per se controle over de informatie. Dus maak ik figuren die alleen kijken met hun ogen maar niet met hun oren of hun stem. Dit vertegenwoordigt de generatie die niet wil praten en niet wil luisteren. Er is geen dialoog. '
De werken in de tentoonstelling zijn niet alleen visueel aantrekkelijk, maar ook een bijtende kritiek op de Indonesische democratie. Als kunstenaar die na de Reformasi werkt, hebben de werken van Eko niet de schrille politieke boodschappen van zijn directe voorgangers. Desalniettemin maakt hij zich - net als anderen in zijn generatie - zorgen over de staat van het land. “De sociaal-politieke staat van Indonesië heeft zeker invloed op mijn werken omdat mijn ideeën voor mijn kunstwerken uit deze toestand voortkomen.En deze situatie is de sleutel van mijn werk ', zegt Eko.
In deze tentoonstelling koos Eko ervoor om zich te concentreren op de belangrijkste aspecten van de strijd voor echte democratie in Indonesië, zoals corruptie, armoede, radicalisme en terrorisme, en stelde hij enkele vragen als "Toleransi?" en "Merdeka?" in een onderzoek naar het bestaan van echte tolerantie en onafhankelijkheid. Eko: “Er is een uniek en zeer interessant fenomeen in Indonesië na de Reformasi. Zelfs met de verklaring van Indonesië als democratie, is er nog steeds veel anarchie en zitten we nog steeds midden in een proces om een democratie te worden. '
Als onderdeel van de tentoonstelling stelde het team van Komunitas Salihara voor dat Eko samenwerkt met een medewerker van de lokale modegemeenschap om Eko's wens in vervulling te laten gaan voor een publiek project bij elke tentoonstelling. Uit de lijst met mogelijke partners die ze hebben opgesteld, koos Eko voor dameskledinglabel MajorMinor. Voor de samenwerking, die resulteerde in een volledige kledingcollectie, gaf Eko de ontwerpers van het label toegang tot zijn visuele vocabulaire om op te nemen in kledingontwerpen.
Eko heeft altijd nieuwe uitdagingen omarmd en is bedreven in het vinden van interessante manieren om werk aan het publiek te presenteren. In 2000, toen hij nog kunststudent was, begon Eko een zine genaamd ‘Daging Tumbuh’. Hij legde uit dat er weliswaar veel ruimte was voor meer gevestigde kunstenaars om hun werken te exposeren, maar dat er geen ruimtes waren voor jonge kunstenaars die net begonnen waren. Hij wilde hierin voorzien, maar had niet de middelen om er als student een te huren. Zijn oplossing was om het werk van junior- en senior-kunstenaars om de zes maanden samen te "exposeren" in de vorm van een zine.
Uit de zine kwam het DGTMB Shop-project, dat het idee om kunstenaars te helpen verder uitbouwde door hun kunstwerken en designproducten te verkopen. De winkel is begonnen met een ruimte in Yogyakarta en is nu ook online. T-shirts, opgestikte geborduurde patches en speelgoed met Eko's kunstwerken zijn ook te koop. En met het succes van de zine en de winkel heeft Eko het DGTMB Versus-project gecreëerd, waarmee hij pop-uptentoonstellingen in Yogyakarta en andere delen van Indonesië organiseert en beheert om het werk van jonge kunstenaars aan het publiek te presenteren.
Eko's productieve output tijdens zijn carrière is mogelijk gemaakt door een toegewijd studioteam dat bijna tien jaar lang met hem heeft samengewerkt en hun vaardigheden heeft aangescherpt. Ze zijn als familie voor hem geworden. Eko: “Mijn studio en mijn studioteam zijn echt solide en dit zorgt voor een gevoel van eenheid in mijn werk. Ik wil graag blijven werken en nieuwe ideeën verkennen en de jonge generatie de ruimte blijven geven om te groeien. ” Op de vraag welk advies hij jonge kunstenaars zou geven, zei hij: 'Pluk de dag! Blijf werken! ' Het is een arbeidsethos dat de kunstenaar goed heeft gediend.
Verhaalcredits
Tekst door Nadya Wang
Dit verhaal is voor het eerst gepubliceerd op Art Republik.
